Kamienice jako podstawa budownictwa w miastach zaczęły już rozkwitać w średniowieczu. Przez lata swojej świetności funkcjonowały jako budynki mieszkalne, jednak często w historii wykorzystywano kamienice do innych celów… Jako, iż przez lata w wielu miastach cel wykorzystania tych budynków ulegał zmianie, często te budynki mogą skrywać nie jedną tajemnicę. Nie inaczej było z włocławskimi kamienicami. Ich przeznaczenie również ulegało zmianie, często wykorzystywano je do dość nietypowych celów. W dzisiejszym krótkim artykule przedstawię wybrane najciekawsze dawne zastosowania kamienic z Włocławka!

Loża masonerii

Niepozorna mała kamienica na ul. Królewieckiej 14 ma pewną tajemnicę, o której mało osób wie. Mianowicie kiedyś była siedzibą dla włocławskich wolnomularzy. Loża Masonerii funkcjonowała we Włocławku w okresie Księstwa Warszawskiego. Jej siedziba mieściła się w kamienicach pod tym adresem, między innymi właśnie w tej. „Doskonałe Zjednoczenie na Wschodzie Włocławka pracujące” zostało rozwiązane w 1822r., jednak ślad po ich działalności w tym miejscu pozostał po dziś dzień…

Elektrownia miejska i francuski kapitan

Dzisiaj myśl o małej prywatnej elektrowni w własnym domu nie jest tak kosmiczna, jak ponad 100 lat temu. W końcu dziś wiele z nas może sobie pozwolić na instalację fotowoltaiki na dachu własnego domu. Sprawa jednak miała się zgoła inaczej w poprzednim stuleciu. To jednak nie powstrzymało braci Izraela-Hersza i Dawida Harendorfów przed budową własnej elektrowni na zapleczu swojej nowo wybudowanej kamienicy. Kamienica, o której mowa, mieściła się przy ul. Cyganka 26. Na temat jej roli jako miejskiej elektrowni w czasach, kiedy miasto nie posiadało takowej, pisałem już w poprzednim artykule w dziale historia.

Natomiast to nie jest cała historia tej konkretnej kamienicy. W kamienicy przez następne lata funkcjonowały gabinety lekarskie, apteka, oficyna wydawnicza drukująca m.in. „Życie Włocławka i Okolicy” oraz „ABC dla Włocławka i Kujaw”. Jednak w czerwcu 1920 roku kamienica stała się miejscem zakwaterowania ówczesnego kapitana, a przyszłego prezydenta Francji w latach 1959-1969 Charles’a de Gaulle’a.

Drugie oblicze włocławskich kamienic

Nie wszystkie miejsca w historii naszego miasta odgrywały pozytywną rolę. Na początku XX wieku Włocławek zmagał się z problemem prostytucji oraz handlu żywym towarem. Do II wojny światowej w mieście funkcjonowały liczne domy publiczne, np. przy ul. Brzeskiej w 1913 roku przy nieruchomości „Liposzyca”, przy ul. Kilińskiego 8 w 1938 roku czy przy ul. Starodębskiej 22 w 1924r., gdzie miejsce to, jak donosił wówczas „Express Kujawski”, znajdowało się w pobliżu szkół, gdzie zdarzały się przypadki zaczepiania nieletnich przez prostytutki. Prostytucja figurowała nie tylko w domach publicznych, lecz także zdarzały się przypadki świadczenia usług seksualnych wśród pracownic hoteli czy lokali gastronomicznych na śródmieściu. W 1938r. aresztowano byłego właściciela lokalu, kucharza oraz kelnera restauracji „Perła” za sutenerstwo, gdzie lokal ten był w zasadzie ukrytym domem publicznym.

Kamienice związane z kulturą

Nie jest rzadkim zjawiskiem to, iż w wielu kamienicach często funkcjonują miejsca związane z rozrywką czy kulturą. Nie brakuje obecnie w naszym mieście restauracji czy kawiarni usytuowanych w kamienicach na Śródmieściu. Podczas II Rzeczypospolitej jednak w naszym mieście funkcjonowały różne kinoteatry. W kamienicach przy ul. Cyganka mieściły się kinoteatr „Apollo” oraz „Nowości”, przemianowane później na „Corso”. Przy ul. 3 Maja 27 usytuowane było natomiast kino „Sfinks”. Spośród większych restauracji Włocławka w dwudziestoleciu międzywojennym można wyróżnić restaurację „Gastronomja” na ul. Cyganka 30, „Cafe Imperial” na ul. 3-go Maja 34, czy też „Zacisze” na ul. Kościuszki 1. Oprócz miejsc spotkań i miejsc bezpośrednio związanych z kulturą w kamieniach włocławskich mieściły się także redakcje lokalnych pism, a prasa wówczas odgrywała ważną rolę jako główne źródło informacji ze świata i regionu. Wiele redakcji oraz drukarni mieściło się przy ul. Brzeskiej, jak redakcja „Słowa Kujawskiego”.

Źródła:

• https://pl.wikipedia.org/wiki/Kamienica_przy_ul._Cyganka_26_we_W%C5%82oc%C5%82awku
• Express Kujawski 1938.01.25, R. 16, nr 19
• Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie, t. 31, Włocławek 2016
• Przewodnik ilustrowany po Włocławku, 1922r.