Dawne zamki powiatu włocławskiego

Chyba nie raz już miałem okazję zaprezentować, że powiat włocławski ma więcej do zaoferowania, niż może się to wydawać. Kontynuując cykl związany z zabytkami naszego regionu zobaczymy, jakie dawne zamki istniały w powiecie włocławskim, których ślady możemy obserwować aż do dziś!

Pałac biskupi we Włocławku

O zamku biskupim we Włocławku na stronie rozpisywałem się już nie raz. Murowana warownia z inicjatywy biskupa Macieja z Gołańczy w połowie XIV w., powstała na miejscu znajdującego się tutaj wcześniej drewniano-ziemnego grodu z X–XIII w. Zamek leżał u ujścia rzeki Zgłowiączki do Wisły. Nie raz ulegał przebudowie. Zyskał także część z zabudowaniami gospodarczymi po drugiej stronie Zgłowiączki zwaną Zazamczem, w skład której wchodziły spichlerze, browar czy stajnie. W XIX w. przebudowano go na rezydencję klasycystyczną, a po pożarze w 1920 r. odzyskał funkcję siedziby kurii i biskupa.

Zamek w Brześciu Kujawskim

Prawdopodobnie w latach 40-tych XIV w. w Brześciu Kujawskim wzniesiono warownię, prawdopodobnie z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego. Znajdowała się ona w obrębie murów miasta, na skarpie otoczonej fosą i przekopami od północy. Służyła jako królewski zamek i siedziba kasztelanii. Już w XV w. odgrywała ważną rolę polityczną – gościła królów (Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełłę), zapewniała miejsce zjazdów brzeskich i podpisania pokoju z Krzyżakami w 1435 r. Niestety w czasie potopu szwedzkiego zamek został zniszczony, a następnie rozebrany w XVIII w., ustąpił miejsca budynkowi pruskiego więzienia z 1800 r., przekształconego po 1919 r. w szkołę – dziś część poczty, w której piwnicach zachowały się relikty zamku.¹

Urząd Poczty Polskiej w Brześciu Kujawskim, zawierający relikty dawnego zamku²

Zamek w Kowalu

Zamek w Kowalu pierwotnie był małą, drewnianą warownią, wybudowaną ok. 1400 r. Znajdował się na północno-wschodniej części miasta, otoczony rzeką rakutówką oraz bagnami, w miejscu dzisiejszej ulicy Zamkowej. Był to pierwotnie niewielki obiekt raczej pozbawiony walorów obronnych. Według legend to właśnie tu w 1310 r. urodził się Kazimierz III Wielki.³ Zamek został zniszczony przez Krzyżaków w roku 1327. W latach 1593-1615 miała miejsce przebudowa zamku. Oprócz wielu budynków drewnianych powstał także murowany dom w XVII w. Zamek ostatecznie popadł w ruinę i rozebrany w końcu XVIII–XIX w. Przy ulicy Zamkowej 2 znajdował się murowany dom z masywną przyporą, która była pozostałością po tym murowanym domu zamkowym.⁴ Jednak budynek znajdującej się tam do dziś remizy stoi na fundamentach dawnego zamku w Kowalu.

Remiza strażacka stojąca na fundamentach dawnego zamku w Kowalu⁵

Nie tylko powiat włocławski – inne zamki w Twojej okolicy

W bardzo bliskim sąsiedztwie, bo w promieniu zaledwie 30 kilometrów od Włocławka, znajdują się także inne pozostałości zamków w Bobrownikach, Raciążku czy Dobrzyniu nad Wisłą. Do dziś w Bobrownikach i Raciążku możemy podziwiać okazałe ruiny tych średniowiecznych murowanych zamków. Zamki te opisywałem w jednym z dawnych artykułów.

Nie tylko Toruń – Zamki na Kujawach w pobliżu Włocławka

W Dobrzyniu nad Wisłą natomiast zachowała się tzw. Góra Zamkowa, czyli naturalne wzniesienie nad brzegiem Wisły, na którym istniał gród kasztelański co najmniej od XI w., wzmiankowany już w 1065 r. W XIII w. Konrad Mazowiecki osadził tam zakon Braci Dobrzyńskich. Obecnie większość reliktów uległa zniszczeniu wskutek erozji skarpy przez nurt Wisły i zalewu Włocławskiego. Nadal jednak Góra Zamkowa jest warta odwiedzenia, nie tylko ze względu na jej historię. Dziś znajduje się na niej miejsce upamiętniające dawny gród. Dodatkowo na pewno nie jedną osobę może przyciągnąć urzekający krajobraz z tego punktu widokowego!

Miłośnicy historii zatem mogą wybrać się na wycieczkę po regionie szlakiem jego dawnych zamków! Powiat włocławski jak widać jest o wiele ciekawszy, niż może się to wydawać…