Dawne nazwy włocławskich ulic

Nie jest to tajemnicą, że świat nieustannie się zmienia i Włocławek nie jest tutaj wyjątkiem. Krajobraz miasta nieustannie ewoluował, o czym nie jeden tekst m.in. na naszej stronie napisano. Zmiany te zarówno rzucały się w oczy, jak np. rozwój i upadki zakładów jak i bywały bardziej subtelne, jak np. zmiany nazw ulic, placów czy całych dzielnic. W dzisiejszym artykule jednak przedstawimy te najważniejsze dawne nazwy ulic Włocławka!

Przedwojenne ulice Włocławka

Przy okazji omawiania dawnej historii Włocławka nie raz mogły rzucić się w oczy nazwy kompletnie obce, natomiast były to po prostu dawne nazwy ulic, które istnieją po dziś dzień. W okresie przedwojennym Włocławek, podobnie jak wiele innych miast II Rzeczypospolitej, przeszedł intensywne przemiany urbanistyczne i symboliczne, czego przejawem były również zmiany nazw ulic. Część z nich nosiła jeszcze ślady epoki zaborów — przykładem może być ulica Tumska, w okresie wojen napoleońskich nazywana Napoleona. Były to zmiany nacechowane patriotyzmem i próbą budowania nowej tożsamości miejskiej po wielu dekadach obcej dominacji. Także Plac Wolności, wcześniej funkcjonujący jako Nowy Rynek, zmienił nazwę po 1918 roku, by uhonorować wolność odzyskaną po okresie zaborów. O Placu Wolności i przemianach w jego nazwie pisałem przy okazji jednego z poprzednich artykułów.

Jednakże jedna z najważniejszych ulic Włocławka łącząca dawny „Nowy Rynek” ze Starym Rynkiem, czyli ul. 3 Maja wcześniej nosiła nazwę ulicy Nowej, jednak na jej samym początku w roku 1577 nosiła nazwę ulicy Wójtkowskiej. Nie brakuje także innych włocławskich ulic, których nazwy zmieniano wielokrotnie. Włocławskie bulwary dzisiaj nazwane imieniem Józefa Piłsudskiego, kiedyś były nazywane kolejno ulicą Nadbrzeżną, Bulwarową czy Bulwarami Zjednoczonej Klasy Robotniczej. Ulica Wojska Polskiego natomiast w roku 1787 nazywana była ulicą Młyńską, a od ok. 1800 roku zwana była ulicą Gęsią.

PRL i dekomunizacja

Z kolei po II wojnie światowej Włocławek znalazł się pod wpływem systemu komunistycznego, co znalazło wyraz w nadawaniu ulicom nazw ideologicznie powiązanych z nowym ustrojem. W okresie PRL-u powstały ulice takie jak Armii Czerwonej, 22 Lipca, Obrońców Pokoju czy Wyzwolenia — wszystkie odwołujące się do narracji o „wyzwoleniu” przez Armię Czerwoną, budowie pokoju pod egidą ZSRR oraz kluczowych dat w historii komunistycznej Polski. Te nazwy stanowiły część szerszej strategii propagandowej mającej na celu zakorzenienie w społeczeństwie idei komunizmu i lojalności wobec Związku Radzieckiego. Zmiany te często były wbrew lokalnej tradycji i tożsamości, dlatego po 1989 roku, a szczególnie w latach 90. XX wieku oraz po uchwaleniu tzw. ustawy dekomunizacyjnej w 2016 roku, rozpoczął się proces systematycznego oczyszczania przestrzeni miejskiej z nazw i symboli minionego ustroju. W jego ramach przywrócono lub nadano nowe, neutralne bądź patriotyczne nazwy: Królewiecka zamiast Obrońców Stalingradu, Cyganka w miejsce Bojowników Proletariatu, Wolności zamiast Obrońców Pokoju, a Żabia zastąpiła ulicę Bohaterów Strajku 1936. Proces ten był częścią szerszej polityki pamięci, która objęła również przestrzeń symboliczną — jednym z najgłośniejszych przykładów dekomunizacji we Włocławku było usunięcie pomnika Juliana Marchlewskiego, co miało wymiar zarówno historyczny, jak i ideowy. Te działania nie tylko zmieniły topografię miasta, ale przede wszystkim były świadectwem odrzucenia dziedzictwa PRL i powrotu do tożsamości zakorzenionej w wartościach niepodległościowych i demokratycznych.

Włocławek dziś

Włocławskie ulice czy place zmieniają się nadal i nie mówię wcale o ich ciągłym rozbudowywaniu czy remontowaniu. Chociażby nieformalnie nazywany wcześniej Plac Grodzki przy dzisiejszej galerii handlowej „Wzorcownia” w 2023 roku zyskał nazwę Placu Fajansu Włocławskiego. Można także wymienić utworzenie ulicy im. Janiny Lech w 2019 roku. Wraz z dalszą rozbudową naszego miasta i powstawaniem kolejnych ulic bądź wraz ze zmianami politycznymi ulice naszego miasta będą dalej ewoluować i przybierać różną formę.