Włocławskie zabytki zniszczone podczas II wojny światowej
Historia Włocławka, tak jak historia całego naszego kraju, jest wypełniona nie tylko triumfami i pięknymi chwilami. Nie brak w niej przecież dotkliwych klęsk bądź kataklizmów. Do najczarniejszych kart naszej historii z całą pewnością możemy włączyć okres II wojny światowej. Podczas niej życie straciło wielu naszych przodków. Wojna ta jednak odcisnęła piętno także na naszych miastach i naszej kulturze. Ogrom skarbów naszej kultury został przez okupantów zrabowany lub doszczętnie zniszczony. Włocławek nie jest tutaj wyjątkiem. W dzisiejszym artykule przedstawię, jakie włocławskie zabytki zostały zniszczone podczas II wojny światowej.
Synagogi
Polityka niemieckiego okupanta wobec ludności żydowskiej na ziemiach polskich już na samym początku wojny była neizwykle agresywna. Bardzo szybko zaczęto zajmować żydowskie majątki oraz synagogi, zaczęto także tworzyć żydowskie getta. Nie inaczej było we Włocławku. Przed wojną w mieście funkcjonowały żydowskie synagogi oraz domy modlitwy. Stara Wielka Synagoga mieściła się przy ul. Żabiej 14. Jej początki sięgają już roku 1847, jednak już w 1939 roku została spalona przez niemieckich okupantów. Następnie jej pozostałości uprzątnięto w 1940 roku po utworzeniu włocławskiego getta. Podobny los spotkał Nową Wielką Synagogę znajdującą na rogu ulic Królewieckiej i Złotej, która również została szybko wyburzona przez nazistów. Obecnie po włocławskich synagogach nie zostało ani śladu…
Pomniki
Nie tylko elementy kultury i religii żydowskiej spotkały się z represjami. Na przejętych przez niemieckie wojska terytoriach okupanci dążyli do likwidowania w przestrzeni publicznej wielu elementów kultury i symboliki polskiej. Do takich elementów należą różnego rodzaju pomniki, głównie nawiązujące do historycznych wydarzeń lub postaci. W związku z tym na terenie miasta zlikwidowano wiele pomników. Wśród nich znajdował się m.in. Pomnik Obrońców Wisły 1920r., który został odbudowany w 1990 roku, jednak znaczna większość różnych miejsc pamięci czy posągów przestała istnieć. W miejscu współczesnego pomnika Ludziom Pracy znajdowała się płaskorzeźba marszałka Józefa Piłsudskiego wraz z pamiątkową tablicą, na której znajdował się tekst:
„Wodzowi Narodu Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu oraz poległym w walkach o niepodległość m. Włocławka w dziesiątą rocznicę zwycięskiego odparcia najazdu Rosji Sowieckiej 1920–1930”.
Na terenie koszar 14 Pułku Piechoty przy ul. Żytniej 83 znajdował się inny obiekt związany z wojną polsko-bolszewicką, a mianowicie Pomnik Poległych Żołnierzy 14 Pułku Piechoty. Jednak buzono także pomniki związane z postaciami religijnymi, jak pomnik św. Jana Nepomucena znajdujący się pierwotnie w pobliżu figury prymasa Stefana Wyszyńskiego.
Inne zabytki
Ogromna część włocławskich zabytków padła łupem niemieckich okupantów, wiele z nich zostało wyburzonych raz na zawsze, jednak powodem wyburzenia konkretnych obiektów nie zawsze była represyjna polityka III Rzeszy wobec Żydów i Polaków. Z miejskiego krajobrazu raz na zawsze poza pomnikami czy świątyniami znikały także kamienice. W przypadku zabytkowych kamienic na Starym Rynku zlikwidowano je w celu odsłonięcia widoku na Wisłę oraz połączenia Starego Rynku z Bulwarami. Oczywiście takie działanie nie odbyło się bez konsekwencji dla mieszkańców tych kamienic zmuszonych do przesiedlenia.
Wnioski
Głównym celem tego artykułu jest pokazanie, jak w wyniku II wojny światowej ucierpiało nasze miasto pod kątem jego kultury i jaka była tego skala. Lata 1939-1945 pozbawiły Włocławek dużej ilości przepięknych zabytków, bardzo mocno związanych z jego historią i kulturą. Liczne pomniki związane z ważnymi wydarzeniami z kart włocławskiej historii przepadły, tak samo jak niemała ilość zabytków architektury miasta. Jednak nie tylko te miejsca przepadły – przepadła także świadomość ich istnienia w przestrzeni publicznej. O ile pomnik Obrónców Wisły znajdujący się na Zawiślu udało się odbudować, tak przykładowo pomnik Józefa Piłsudskiego nie podzielił takiego losu mimo planów na jego odbudowę z 2020 roku. Niewątpliwie na utracie tych cennych zabytków straciło nasze miasto. O ile pomnik nie trudno odbudować, tak w przypadku miejskich synagog należy podjąć inne działania w celu ich godnego upamiętnienia, żeby pamięć o nich oraz okolicznościach, w jakich zostały zniszczone, nigdy nie przepadła…
Źródła:
- https://pomniki.wloclawek.pl/2019/02/21/pomnik-poleglych-zolnierzy-14-pulku-piechoty-we-wloclawku/
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_%C5%9Bwi%C4%99tego_Jana_Nepomucena_we_W%C5%82oc%C5%82awku
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomnik_Marsza%C5%82ka_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_we_W%C5%82oc%C5%82awku
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Stara_Wielka_Synagoga_we_W%C5%82oc%C5%82awku
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Nowa_Wielka_Synagoga_we_W%C5%82oc%C5%82awku
Opublikuj komentarz