Prasa włocławska z XX wieku
Media w społeczeństwie odgrywały i wciąż odgrywają bardzo ważną rolę. Przekazują wiedzę, informacje ze świata, z kraju lub regionu, kształtują opinię publiczną czy też promują pewne postawy, idee, organizacje, firmy czy też ludzi. Obecnie najważniejszym środkiem przekazu staje się internet, który zapewnia najszybszy i najpowszechniejszy dostęp do informacji. Cofając się dekady wstecz dominującym i najpowszechniejszym medium były jednak czasopisma. Zachowane egzemplarze wydawnictw z poprzednich epok pozwalają na odkrywanie historii nie tylko świata czy kraju, a konkretnych regionów naszego kraju. W tym artykule przedstawię krótko najważniejsze pisma wydawane w naszym regionie w poprzednim stuleciu!
Najważniejsze czasopisma z II RP
Prasa włocławska obejmowała szereg licznych unikatowych tytułów, zarówno o charakterze regionalnym, kulturalnym, religijnym czy politycznym. Najważniejsze były jednak dzienniki przekazujące na bieżąco informacje ze świata, z kraju oraz regionu. Takimi dziennikami były „Express Kujawski”, „Słowo Kujawskie” oraz „Echo Kujawskie”. Poza bieżącymi wieściami pisma poruszały także inne tematyki, jak np. sprawy polityczne, kulturalne, czy też obyczajowe. Dodatkowo w gazetach można było znaleźć reklamy lokalnych firm z okresu II Rzeczypospolitej Polskiej. Innymi ważnymi tytułami wydawanymi już w większych odstępach czasowych był dwutygodnik „Ziemia Kujawska” oraz miesięcznik „Życie Włocławka i Okolicy”.
Pisma szkolne
Prasa to nie tylko zadanie dla poważnych redaktorów. Przed II wojną światową swoich sił w tej dziedzinie mogli próbować uczniowie włocławskich szkół. Jako przykłady wymienię takie pisma jak „Orlątko” oraz „Echo”. Pierwsze czasopismo było rocznikiem wydawanym przez Gimnazjum Żeńskie Janiny Steinbokówny i podpisywane było jako zbiorowa praca uczennic danego rocznika. Pierwsze wydanie ukazało się w 1916 roku, a ostatnie w 1928. Drugie czasopismo było z kolei miesięcznikiem redagowanym przez włocławskie szkoły średnie. Z pism kierowanych do młodzieży szkolnej wydawanych we Włocławku można jeszcze wymienić pismo „Życie Szkolne” wydawane w II Rzeczypospolitej Polskiej.
Czasopisma i gazety żydowskie
W okresie II Rzeczypospolitej Polskiej Włocławek był zamieszkiwany przez liczną ludność żydowską. Napływ żydowskich rodzin miał miejsce w XIX wieku, a do 1939 roku Żydzi stanowili 20% populacji miasta. W związku z tym w mieście widoczny był duży wpływ kultury żydowskiej. Pojawiały się żydowskie biblioteki, księgarnie, organizacje kulturowo-oświatowe czy też synagogi, a na ulicach coraz częściej można było usłyszeć język jidysz. Włocławek był również niewątpliwie jednym z większych centrów wydawniczych żydowskiej prasy w Polsce. Prasa żydowska wydawana była w języku jidysz i docierała często nie tylko do Żydów we Włocławku, ale również do innych przedstawicieli tej ludności w innych pobliskich miejscowościach i miastach, jak np. Kutno, Płock czy region Wielkopolski. Spośród żydowskiej prasy można wymienić takie tytuły jak:
- Dziennik: „Włocławek Togblat”.
- Tygodniki: „Undzer Rajon Cajtung”, „Włocławker Sztyme”, „Włocławker Trybune”, „Włocławker Wort”, „Włocławker Wochenblat”, „Włocławker Weker”, „Włocławker Leben”.
- Miesięczniki: „Undzer Ruf”, „Włocławker Trybune”, „Szalheweth”, „Włocławker Sztyme”, „Z Ławy Szkolnej”, „Kfir”, „Hacefira”.
Czasopisma katolickie
Istotną rolę w historii Włocławka odegrał bez zwątpienia Kościół Katolicki. Od początków XII wieku Włocławek był stolicą utworzonego biskupstwa włocławskiego. Współcześnie miasto jest siedzibą kurii diecezji włocławskiej. Przez duże wpływy katolicyzmu we Włocławku powstawały katolickie czasopisma. Pierwszym takim czasopismem jest „Tygodnik Polski : poświęcony sprawom religijnym, oświatowym i społecznym” wydawany w latach 1933-1939. Wydawcą pisma był Diecezjalny Instytut Akcji Katolickiej, a redakcja mieściła się w kamienicy przy ul. Maślanej.
Innym ważnym pismem katolickim, o którym wcześniej wspominałem, było „Słowo Kujawskie”, którego redaktorem był przez jakiś czas sam Stefan Wyszyński. Siedziba redakcji tego pisma mieściła się przy ulicy Brzeskiej.
Epoka PRL-u
Większość przedstawionych wyżej pism po II wojnie światowej już nie istniało ze względów m.in. na wojnę oraz zmiany ustrojowe w Polsce. Część z tych czasopism przestała być wydawana jeszcze przed wojną, głównie pisma szkolne. Nie oznacza to że żadne gazety nie były wydawane w tym okresie. Najważniejszym pismem wydawanym wtedy we Włocławku była „Gazeta Kujawska”, czyli dziennik początkowo podpisywany jako „organ międzypartyjny stronnictw politycznych”, a w przyszłości jako „organ komitetu wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Politycznej”. Nie można również nie wspomnieć o Celulozie i pismach samorządu robotniczego czyli np. czasopismo „Echo Papiernika i Meblarza” oraz „Echo Celulozy”. Pisma te informowały m.in. o nowinkach w zakładzie pracy.
Oprócz wyżej wymienionych czasopism we Włocławku było jeszcze więcej tytułów wydawanych nie tylko w mieście, ale również w innych częściach kraju. Skupiając się na najważniejszych pismach powstających w naszym regionie można dowiedzieć się wielu rzeczy na temat naszego miasta z jego przeszłości. Z powyższych pism można wyczytać m.in.
- jakie wydarzenia miały miejsce w naszym mieście,
- jakie procesy zachodziły we Włocławku,
- jakie organizacje czy firmy działały w regionie,
- jak w naszym mieście rozwijała się kultura oraz jakie były wpływy innych kultur, np. żydowskiej.
Przeglądanie starych pism to nie tylko ciekawe zajęcie dla hobbistów, ale i dobry sposób na odkrywanie historii. Duża część tych pism dostępna jest w archiwach czy bibliotekach w wersji fizycznej jak i w internecie w wersji cyfrowej.
Źródła:
- https://kpbc.umk.pl/publication/9075
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Kategoria:Prasa_we_W%C5%82oc%C5%82awku
- https://www.facebook.com/muzeumcelulozy/
- https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/w/307-wloclawek/102-oswiata-i-kultura/27191-prasa-zydowska-we-wloclawku-w-latach-1918-1939
- https://zydzi.wloclawek.pl/rozprawka-o-przeszlosci-lub-wspomnienie-o-wloclawskich-zydach
- https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82oc%C5%82awker_Leben
- https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82oc%C5%82awker_Togblat
- https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82oc%C5%82awker_Wochenblat
- https://archiwum.allegro.pl/oferta/wloclawek-bialotarsk-gostynin-liskow-i7494202935.html
- https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/220451/edition/218999
- https://tygodnik.interia.pl/autor/piotr-witwicki/news-upadek-celulozy,nId,5638859
- https://kpbc.umk.pl/dlibra
Opublikuj komentarz