Niepodległość… I co dalej? Włocławek w nowej Polsce
Druga połowa roku 1918 przyniosła światu koniec I wojny światowej, a Polsce wielką szansę na odzyskanie niepodległości. 123 lata zaborów zostawiły po sobie trwały ślad na ziemiach polskich, w tym na ziemi kujawskiej i dobrzyńskiej. Włocławek przez te lata znajdował się pod zaborem rosyjskim. Sytuacja jednak odwróciła się wraz z rokiem 1914 i początkiem I wojny światowej. Lata zaborów oraz wojny odcisnęły duże piętno na regionie, co po roku 1918 stanowiło wyzwanie w odbudowie miasta w nowej rzeczywistości. Jak wyglądały losy Włocławka w nowej Polsce?
Włocławska rzeczywistość przed II Rzeczypospolitą
Po długich starciach od sierpnia do listopada 1914 roku w związku z tzw. „operacją łódzką” Włocławek znalazł się pod okupacją niemiecką. Wojna rosyjsko-niemiecka oraz czteroletni okres okupacji przyniosły miastu szereg klęsk. Część miasta i jego infrastruktury uległa zniszczeniu, mieszkańców dotknęły głód oraz epidemie w związku z fatalnymi warunkami sanitarnymi i brakiem dostępu do podstawowych artykułów. Okres ten również odcisnął się na włocławskim społeczeństwie w związku z niemieckimi represjami i obecnością wojsk niemieckich. Żołnierze niemieccy stacjonujący w mieście wykazywali się zachowaniami patologicznymi i przemocowymi. W związku z dużym kryzysem gospodarczym w czasie wojny znacznie na sile przybrało ubóstwo. Ubóstwo z kolei było czynnikiem, który mocno wpłynął na wzrost przestępczości oraz prostytucji, nawet wśród nieletnich. „Gazeta Kujawska” jeszcze przed wybuchem wojny opisywała problem prostytucji wśród dziewczyn w wieku od 9 do 12 lat.
Odzyskanie niepodległości i nowe wyzwania…
Zatem został nakreślony obraz sytuacji, jaka panowała także do roku 1918. Jak zostało to opisane w jednym z poprzednich artykułów, 11 listopada doszło do wyzwolenia miasta z rąk okupantów. W akcji brały udział Polska Organizacja Wojskowa oraz włocławska Straż Obywatelska wykorzystując skutecznie element zaskoczenia. Czasy, jakie nastały po odzyskaniu niepodległości były trudne, a odbudowa Włocławka w realiach nowo powstającego państwa stanowiła wyzwanie dla nowych władz. Rozpoczął się proces formowania nowej Rady Miasta. W jej skład wchodził wówczas m.in. Jerzy Bojańczyk, późniejszy prezydent miasta w roku 1920. Prezydentem miasta w latach 1918-1919 został Ludwik Bauer, wcześniejszy burmistrz Włocławka. Dodatkowo formowało się wiele stowarzyszeń i związków zawodowych, jak np. Kujawskie Stowarzyszenie Techniczne, Związek Zawodowy Poligrafików, Towarzystwo Polek Pracujących, Związek Rzemieślników Żydów czy też Stowarzyszenie „Strzecha Robotnicza”. W 1919 roku przeprowadzano reformy administracyjne. Na mocy reformy sierpniowej Włocławek stał się częścią powiatu włocławskiego, który wchodził w skład województwa warszawskiego, jednego z pięciu wówczas istniejących. Rozpoczął się także proces odbudowy miejskiej gospodarki. Wprowadzane regulacje przez rząd Jędrzeja Moraczewskiego uwzględniały zarządzanie przez powiaty obrotem artykułów pierwszej potrzeby, co tyczyło się także Włocławka jako miasta powiatowego. W praktyce jednak na Kujawach regulacje się nie sprawdzały, brakowało żywności, narzędzi, żywego inwentarza czy pieniędzy.
Nastroje w społeczeństwie
Trudna sytuacja gospodarcza odbiła się na społeczeństwie Włocławka skutkując umocnieniem się ruchu robotniczego oraz powstawaniem licznych związków zawodowych. Rok 1919 to rok działalności Rady Delegatów Robotniczych oraz silnych protestów antyrządowych i strajków, które potrafiły zbierać nawet kilka tysięcy uczestników. Strajkowali nie tylko robotnicy. Strajki odnotowywano także na gospodarstwach i folwarkach, gdzie o poprawę swojej sytuacji materialnej walczyli rolnicy. Najsilniejsze strajki rolnicze w powiecie włocławskim miały miejsce przeważnie w czerwcu i październiku. Osoby biorące udział w strajkach i manifestacjach były często aresztowane. Władze miasta i powiatu były wobec fali strajków 1919 roku bezsilne. Lata 1918-1920 to nie tylko lata strajków, ale także rozwoju lokalnej prasy. Zainteresowanie polityką oraz wydarzeniami w związku z kszałtowaniem się granic oraz struktury nowego państwa było dość duże. O najnowszych wydarzeniach z tym związanych informowały m.in. „Dziennik Kujawski”, „Gazeta Kujawska”, „Gazeta Lipnowska” czy też „Słowo Kujawskie”. Poza informacjami z kraju oraz świata pojawiały się także artykuły opiniotwórcze oraz poruszano sprawy lokalne.
Źródła:
- „Kujawy wschodnie i ziemia dobrzyńska w II Rzeczypospolitej”, Hanna Szczechowicz, 2013r.
- „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie”, Tom 31, 2016r.
- „Biblioteki stowarzyszeniowe we Włocławkuw latach 1815–1918”, Bernardeta Iwańska-Cieślik
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Boja%C5%84czyk
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Ludwik_Bauer
Opublikuj komentarz