Wielkanocne tradycje Włocławka i reszty Kujaw
Święta wielkanocne w Polsce obchodzone są już od setek lat. Część tradycji, która jest powiązana lub kojarzona z okresem Wielkanocy, ma często korzenie sięgające czasów wierzeń pogańskich na ziemiach polskich. Z okazji Wielkanocy, w tym artykule pragnę przedstawić najciekawsze tradycje wielkanocne praktykowane i kultywowane w naszym regionie! Skupię się głównie na tradycjach występujących w naszej części Kujaw.
Kraszanki i drapanki
Na początek warto wspomnieć o jednym z najważniejszych symboli świąt wielkanocnych, czyli pisankach! Pierwsze pisanki w Polsce wykonywano już pod koniec X wieku, najpewniej jeszcze przed chrztem Polski oraz procesem chrześcijanizacji polskich ziem. Były to jajka zdobione woskiem i następnie farbowane barwnikami roślinnymi. W związku z przyjęciem chrześcijaństwa pisanki stały się jednym z symboli świąt. Jajko było uważane za symbol życia oraz budzącej się przyrody. W różnych regionach Polski stosowało się odmienne techniki zdobienia jaj. Na Kujawach bardzo powszechne były kraszanki. Kraszanką nazywamy jajko ugotowane w wywarze ze specjalnym barwnikiem. Jednym z najczęściej spotykanych barwników były łupiny cebuli, jednakże stosowano także sok z buraka, płatki kwiatów a nawet kory drzew. Z czasem powstały także techniki zdobienia takich zabarwionych jajek w formie delikatnego wydrapywania wzorów na zabarwionej powierzchni jajka. W ten sposób powstały drapanki.
Palma wielkanocna
Tradycyjne kujawskie palmy wielkanocne często nie przypominały tych, które kojarzymy współcześnie. Współczesne palmy wielkanocne często są bogato wykonane. Kujawskie palmy jednak wcześniej były bardzo skromnie. Wykonywano je głównie z bazi, bukszpanu, trzciny oraz innych roślin, które były przewiązywane potem wstążką. Czasami również zdobiono je dodatkowo kwiatami z bibuły. Tak przygotowane palmy święcono, ale na tym nie koniec. Poświęcone palmy wykorzystywano potem często do różnych celów, gdyż wierzono w ich cudowne właściwości, takie jak leczenie chorób czy ochrona od złych mocy. Dlatego powszechne było np. połykanie bazi, uderzanie się wierzbowymi wiązankami czy też okadzanie krów.
Żurek kujawski
Żur kujawski był potrawą, która już od wieków gościła w kujawskich chatach. Według podań ludowych, przepis na żurek powstał z przypadku, kiedy biedna kobieta próbowała przygotować posiłek jedynie z tego, co miała pod ręką. Posiłek jednak wyszedł tak udany, że jego przepis zaczął krążyć od chaty do chaty, aż się upowszechnił. Obecnie żurek jest jednym z głównych dań wielkanocnych, jednakże na Wielkanoc z żurem wiązała się dość interesująca tradycja. Na zakończenie Wielkiego Postu odbywały się tzw. pogrzeby żuru i śledzia. Polegały one na rozbijaniu garnków wypełnionych żurem lub różnymi nieczystościami o drzwi lub okna domów przez wiejskich chłopów. Z kolei szkieletami śledzi przyozdabiano drzewa lub je zakopywano. Czasami zamiast szkieletów tej ryby wykonywano ozdoby z drewna lub tektury. Wcześniej przez okres wielkiego postu głównymi potrawami były właśnie żur oraz śledź, stąd takie symboliczne zakończenie przykrej pokuty.
Taradajki
Jest to bardzo interesująca tradycja, która wciąż w pewnych miejscach Polski jest kultywowana. Po Wielkim Czwartku, kiedy kościelne dzwony milkły, po całej wsi chłopcy biegali z różnego rodzaju kołatkami wykonywanymi z drewna nazywanymi taradajkami, a czasem także grzechotkami. Celem tego było wywoływanie jak najgłośniejszego dźwięku grzechotania, który miał według ludowych wierzeń chronić przed złymi duchami. Tradycja ta jest nie tylko typowa dla naszego regionu, ale pojawiała się również w Wielkopolsce czy Śląsku.
Źródła:
- „Kujawy” cz. 2, Oskar Kolberg
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Pisanka
- https://www.gov.pl/web/rolnictwo/zur-kujawski
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Pogrzeb_%C5%BCuru_i_%C5%9Bledzia
- https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Palemka_wielkanocna_%E2%80%93_kotki_i_gryczpan_-Przychodzko-_001331c.jpg
- https://mnwr.pl/w-wielki-czwartek-milkna-dzwony/
Opublikuj komentarz