tradycje święta
Kultura i Sport

Bożonarodzeniowe tradycje Włocławka i reszty Kujaw

Święta Bożego Narodzenia lub ich odpowiedniki w innych kulturach bądź religiach, to wyjątkowy czas w roku gorąco przez wielu wyczekiwany. Współczesne święta często mogą niektórym się kojarzyć z przedświątecznymi promocjami, prezentami pod choinką czy kłótniami o polityce przy rodzinnym stole. W naszym regionie jednak tradycje świąteczne często się zmieniały, ale pewne elementy pozostawały zbliżone do współczesnych. W tym artykule pragnę krótko omówić dawne świąteczne tradycje Kujaw oraz jak zmieniały się w czasie!

Zanim było Boże Narodzenie…

Nie bez powodu już na wstępie wspomniałem o innych kulturach bądź religiach… Na wiele lat przed przybyciem chrześcijaństwa na ziemie słowiańskie obchodzono dawne pogańskie święta, w tym Szczodre Gody lub Święto Godowe uważane za słowiański odpowiednik Bożego Narodzenia. Święto to ma wiele wspólnego ze współczesnym Bożym Narodzeniem. Wiązało się ono z zimowym przesileniem i obchodzone było w podobnym okresie, co współczesne Święta Bożego Narodzenia. Już wtedy funkcjonowały tradycje, które z czasem stały się fundamentem świąt chrześcijańskich. Przykładowymi tradycjami wywodzącymi się z kultury słowiańskiej są:

  • Biesiadowanie w gronie rodziny;
  • Dzielenie się chlebem;
  • 12 potraw symbolizujących 12 miesięcy w roku;
  • Wręczanie prezentów i składanie życzeń;
  • Słoma lub siano pod nakryciem stołu.

Wymienione tradycje są obecnie jednymi z najważniejszych elementów, bez których wielu nie wyobrażałoby sobie świąt. Na tym jednak nie koniec zapożyczeń elementów tradycji słowiańskiej przez chrześcijaństwo. Wspólny dla obu świąt jest ich motyw, czyli narodziny Boga. W przypadku kultury słowiańskiej odradzało się Słońce. Jak zatem widać, kultura słowiańska w dużej mierze ukształtowała nasz współczesny sposób obchodów świąt bożonarodzeniowych.

Dawne świąteczne tradycje Kujaw

Przez wiele lat po przybyciu chrześcijaństwa na nasze ziemie pewne elementy tego okresu świątecznego uległy zmianie. Jedną z takich tradycji są prezenty dawane najbliższym. Zgodnie ze współczesną kulturą prezenty grzecznym dzieciom przynosi Święty Mikołaj w czerwonym stroju. Dawniej jednak w Wielkopolsce i w części Kujaw taką postacią był Gwiazdor. Współczesny Gwiazdor został w znacznej mierze upodobniony do św. Mikołaja, ale dawniej postać ta wyglądała zupełnie inaczej. Jej cechą charakterystyczną była twarz zakryta maską, często był ubrudzony sadzą. Zamiast charakterystycznej czerwonej czapki z białym pomponem nosił baranicę. Grzecznym dzieciom wręczał prezenty, zaś dla niegrzecznych miał przygotowane rózgi.

Choinka jest stosunkowo młodym elementem świąt, jednak zanim ta tradycja zagościła na naszych ziemiach funkcjonowała tradycja zdobienia chat gałązkami świerku lub też bardziej zbliżona do współczesnej choinki diduch. Diduch, to pierwszy skoszony podczas żniw snop pszenicy, owsa lub żyta ustawiany w kącie izby kłosem do góry. Podobnie do współczesnych choinek był on dekorowany na różne sposoby. Inną z późniejszych tradycji praktykowanych głównie na południu Polski, ale także gdzieniegdzie na innych jej ziemiach była podłaźniczka, czyli podwieszany nad stołem wigilijnym udekorowany czubek choinki.

  • Podłaźniczka
    Podłaźniczka
  • Diduch
    Diduch

Jak dobrze wiadomo, nie ma udanych świąt bez tradycyjnych potraw. Co jednak jadano dawniej podczas świąt? Przede wszystkim potrawy wykonywano z tego, co zebrano podczas plonów z pól, lasów, sadów czy też wód. Dlatego na stole wigilijnym nie mogło zabraknąć kapusty z grzybami, zupy z suszonych śliwek, ryb, orzechów, jabłek lub wypiekanych pierników.

Jak zatem widać, dawne tradycje jeszcze z czasów przedchrześcijańskich w znacznej mierze ukształtowały to, jak wyglądają nasze współczesne święta. Nie pozostaje mi zatem nic innego niż życzenie wszystkim czytelnikom Wesołych Świąt!

Źródła:

ZAPISZ SIĘ NA NEWSLETTER
Otrzymuj wiadomości e-mail, gdy pojawiać się będą nowe artykuły!
icon
Wysyłając formularz, zgadzasz się z naszą polityką prywatności.

Udostępnij

Zobacz także